Xác định số hạng tổng quát của $(u_n)$ với $u_{n+1}=\frac{au_n+b}{cu_n+d}$

Thứ Năm, 5 tháng 7, 2012

Xác định CTSHTQ của dãy số $(u_n)$ với 
$$u_{n+1}=\frac{au_n+b}{cu_n+d}, ad-bc \neq 0, n\ge 1$$
theo $u_1,a,b,c,d$


Xét phương trình (PT điểm bất động)

 $$x=\frac{ax+b}{cx+d}(*)$$

TH1: Phương trình (*) có 2 nghiệm phân biệt $x_1,x_2$, khi đó ta tìm được 1 hằng số k để 
$$\frac{u_n-x_1}{u_n-x_2}=k.\frac{u_{n-1}-x_1}{u_{n-1}-x_2}$$
Thật vậy
$u_n-x_1=\frac{au_{n-1}+b}{cu_{n-1}+d}-x_1=\frac{au_{n-1}+b}{cu_{n-1}+d}-\frac{ax_1+b}{cx_1+d}=\frac{(ad-bc)(u_{n-1}-x_1)}{(cu_{n-1}+d)(cx_1+d)}$
$$u_n-x_2=\frac{(ad-bc)(u_{n-1}-x_2)}{(cu_{n-1}+d)(cx_2+d)}$$
Nên 
$$\frac{u_n-x_1}{u_n-x_2}=\frac{cx_2+d}{cx_1+d}.\frac{u_{n-1}-x_1}{u_{n-1}-x_2}=k.\frac{u_{n-1}-x_1}{u_{n-1}-x_2}, (k=\frac{cx_2+d}{cx_1+d})$$
Đặt 
$$v_n=\frac{u_n-x_1}{u_n-x_2}$$
Khi đó $(v_n)$ là cấp số nhân công bội $k$. Ta có:
$$v_n = v_1.k^{n-1} = \frac{u_1-x_1}{u_1-x_2}.k^{n-1}, \forall n \geq 1$$

TH2: Phương trình (*) có nghiệm kép $x_0$

Tương tự trên tìm được k để có $\frac{1}{u_n-x_0}=\frac{1}{u_{n-1}-x_0}+k$

Đặt $v_n=\frac{1}{u_n-x_0} \Leftrightarrow v_n=v_{n-1}+k$

Áp dụng CSC tìm được $v_n$ và suy được $u_n$



TH3: Phương trình (*) vô nghiệm. Trong trường hợp $u_{n+1}=\frac{au_n+b}{-bu_n+a}$ ta có thể chia cả tử và mẫu cho $a$ và đặt $\frac{b}{a}=\tan\alpha;u_n=\tan v_n, \forall n$, ta có:

$$\tan v_{n+1}=u_{n+1}=\frac{u_n+\frac{b}{a}}{1-\frac{b}{a}u_n}=\frac{\tan v_n+\tan \alpha }{1-\tan \alpha \tan v_n}=\tan (v_n+\alpha),\forall n$$
Do đó $(v_n)$ là cấp số cộng công bội $\alpha$. Từ đó dễ dàng suy ra $u_n$

Trong trường hợp dãy số không có tính chất trên, ta tìm hai số $p,q$ để dãy số $(v_n)$, với:
$$v_n=pu_n+q, \forall  n \geq 1$$
có tính chất như trên. 

2 comments:

  1. Unknown nói...:

    Mình cũng đang có ý định viết một bài về "Cách dùng dãy số phụ để tìm số hạng tổng quát" (Bài tập nhóm của mình ngày trước) Khổ nỗi, sách vở tài liệu "vứt" linh tinh quá, chẳng tìm thấy đâu :)
    Giờ đọc thấy bài này của Thế, mình lại thấy "ngứa ngáy" :)
    _______________________________________
    p/s: Tiêu đề của Thế sai rồi kìa :D

  1. hoangngocthe nói...:

    Dạ em đã sửa. Anh làm đi, có gì anh em mình cùng trao đổi

Đăng nhận xét

 
Copyright © 2012 Hoàng Ngọc Thế. All rights reserved. Ghi rõ nguồn Hoàng Ngọc Thế khi phát hành lại thông tin trên trang này.